Nuances i Musika: Ta'i (Lesona 13)
Pe na e mafaufau ea i le mea e tulaga ese ai la tatou tautalaga, e le pei o isi? Ma faatasi ai ma le fesoasoani o le a le mea tatou te iloa ai latou te ula mai ia i tatou, taufaamatau ia i tatou, faʻafefe i tatou i le tautala, ma isi? Pe a talanoa, matou te faʻaaogaina lanu eseese o le tautala, faʻaaoga faʻamatalaga eseese. E mafai ona tatou tautala filemu, vaivai, tatou te mafaia, ma le le mautonu.
E faapena foi i musika. O le taʻalo e aunoa ma se tautala e leai se agaga, leai se tui. O sea ituaiga taaloga o le a le mafai ai ona pipii manoa o le agaga o le tagata faalogo. E pei o le fa'alogologo i se tautalaga umi e le masani ai.
O le a la le tautalaga?
O le fa'aupuga e fa'atatau i auala 'ese'ese e fa'aleoina ai se fati e 'ese'ese tikeri o le vaeluaga po'o le feso'ota'i o nota. O lenei metotia e faʻatinoina faʻapitoa i sasa.
O ta, e pei ona e mateina, e eseese. Ma o taʻi taʻitasi e fetaui ma se faʻailoga patino, e faʻaalia tonu ai le auala e tatau ona taʻalo ai le nota: puupuu, umi, faigata, ma isi.
Se'i o tatou amata i ta'i sili ona masani ma fa'aaoga soo - o:
- nonoa
- nonlegato
- vavae ese.
E leai se musika e tasi, e oo lava i sina fasi musika, e mafai ona faia e aunoa ma nei pa'i.
O lea, faaletulafono (Italian legato "fesoʻotaʻi") o se faʻatinoga fesoʻotaʻi o musika. ta'alo noatia, e tatau ona e faʻalogo lelei i le auala e sui ai le tasi leo i le isi, i se faʻalelei ma tutusa le tufatufaina atu o le leo mai le leo i le leo e aunoa ma le faʻalavelave ma teteʻi. E taua tele pe a taʻalo noatia taulaʻi atu i le atinaʻeina o tomai faʻamalosi lelei e aunoa ma ni gaioiga le manaʻomia, tuleia lima ma le siisii tele o tamatamailima.
O lo'o i ai se ta i fa'amatalaga noatia fa'ailoa e le liki.
Nonlegato (Italian nonlegato “eseese”) e masani ona faaaogā i se saoasaoa fegasoloaʻi, faatasi ai ma le natura faaoso o le musika. E le faailogaina ia faamatalaga i soo se auala. I le avea ai o se tulafono, i le amataga o aʻoaʻoga, e taʻalo saʻo tamaiti aʻoga unachached. Pe a taina le ta, e oomi ma faamatuu atu ki i se auala e leai se leo lamolemole pe masi.
Staccato (Italian staccato “jerky”) – o se fa'atinoga pu'upu'u, fa'ate'a o leo. O le antipode noatia. O le tomai o le taina o lenei ta o le faʻaitiitia o le umi o le leo ma faʻateleina taofi i le va o latou e aunoa ma le suia o le saoasaoa. O lenei taia e maua ai le galuega faʻapitoa, mama, alofa tunoa. I le faasalaga vavae ese matou te fa'aogaina le vave ma le ma'ai o auala e pu'e ai leo. E ta e le tamatamailima se tusi ma tatala loa. O lenei metotia e mafai ona faʻatusaina i le taina i luga o se piano poʻo se manulele o loʻo tutu i fatu.
I luga o le tootoo vavae ese o lo'o fa'aalia i se togitogi o lo'o i luga po'o lalo ifo o le fa'amatalaga (aua le fenumia'i ma le togitogi o lo'o i le itu taumatau o le fa'amatalaga - o le mea lea e fa'aalia ai le fa'aopoopoina o le afa o lona umi).
O nei mea taitasi togi faavae o lo'o i ai le tele o fa'asologa, lea, e ui lava e le masani, o lo'o maua i fa'amatalaga. Seʻi o tatou iloiloina nisi o na mea.
Portamento (Italian portamento “transfer”) – o se auala e usuina ai se fati. O leo e maua mai e pei o unachached, ae sili atu le maopoopo, ma le faamamafaina o nota taitasi. I pepa musika, e faʻaalia i se vase faʻataʻitaʻi laʻititi i lalo poʻo luga aʻe o le nota.
Mareko (Italian marcato "faʻamamafa, faʻamamafa") o le ta e sili atu le faigata nai lo noatia. Fa'ailoa se fa'ailo, ma'oti le fa'atinoga o leo ta'itasi, lea e maua e ala i se leo. E seasea fa'aalia i pepa musika. Fa'ailogaina i se maka fa'ailoga.
Stakkatissimo (Italian staccatissimo “very jerky”) o se ituaiga o staccato (sharp staccato). E ta'alo puupuu ma fa'afuase'i e mafai ai. O se vaega patino o le staccatissimo o le faʻaitiitia o le umi o le leo e sili atu ma le afa. E fa'aalia i se fa'ailoga e pei o se tafatolu manifinifi.
si'o Staccato – e sili atu le fa'amamafa, pu'upu'u, fa'ailo fa'amatalaga. O lo'o fa'ailoa mai i togitogi i luga a'e o fa'amatalaga, ma luga a'e o le togi o lo'o iai le fa'ailoga leo.
Atonu, na o le pau lea o le mea na ou manaʻo e taʻu atu e uiga i ta i musika. Ma le mea mulimuli, o ni galuega se lua mo le faʻataʻitaʻiga, lea e maua ai taʻaloga na matou suʻesuʻeina: